Φονικές επιδημίες την εποχή του Βαγγέλη Παπάζογλου
Πολλοί θυμηθήκαμε τούτες τις μέρες παλιότερες δοκιμασίες που πέρασε η χώρα μας, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα την ασθένεια και των θάνατο πολλών ανθρώπων.
Το μυαλό των περισσότερων πηγαίνει στην ισπανική γρίπη, που στη διετία 1918-1919 αφάνισε πάνω από 50 εκατ. ανθρώπους, ενώ κάποιες πηγές τους ανεβάζουν σε 100 εκατ. Στην Ελλάδα, όπως θα περίμενε κανείς, δεν είναι γνωστός ο αριθμός των νεκρών!
Δέκα χρόνια, σχεδόν, αργότερα, η χώρα μας έζησε άλλες δύσκολες μέρες. Ήταν η διετία 1927-1928 που εμφανίστηκε ο δάγκειος πυρετός.
Δεν ξέρω πόσο θα θυμόμουνα αυτή την επιδημία εάν ο αγαπητός μου φίλος Πάνος Σαββόπουλος δεν μου χάριζε ένα μικρό βιβλίο που εξέδωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Βαγγέλης Παπάζογλου» με επιμέλεια του Κώστα Μπουρνά και τίτλο “Βαγγέλης Παπάζογλου – Αλληλογραφία”. Το βιβλίο περιέχει τα γράμματα που διασώθηκαν και τα οποία έλαβε ή έστειλε ο γνωστός δημιουργός του ρεμπέτικου τραγουδιού, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται και ένα σχετικό με την επιδημία του δάγκειου πυρετού.
Θα μπορούσα να αναφέρω εδώ πολλά στοιχεία για την ασθένεια που έπληξε όλη την Ελλάδα και ομολογώ πώς αυτή ήταν η πρόθεσή μου. Σκέφτομαι όμως ότι θα ήταν προτιμότερο να σημειώσω μόνο, ότι από την επιδημία αυτή αρρώστησαν 1,5 εκατ. άνθρωποι και πέθαναν περισσότεροι από 3.000 και να προτείνω μία-δύο συνδέσεις για να αντλήσει ο αναγνώστης τις πληροφορίες που θέλει και εγώ να αρκεστώ στην αλληλογραφία του Παπάζογλου.
Είναι γνωστό πως η γυναίκα του, η Αγγέλα Παπάζογλου, ήταν τυφλή. Ευρισκόμενος για δουλειές στη Βόρεια Ελλάδα ο σύζυγός της, της έγραψε στις 9/6/1927 Θεσσαλονίκη :
«Αγαπητή μου συζυγίνα, Αγγέλα. Έλαβα την ποθητήν μου επιστολήν σου και είδον να μου γράφεις για τα μάτια σου ότι σε πονάνε πάλι και να μην αρωτάς την στεναχώρια μου…»
Και μια βδομάδα αργότερα, στις 14/6/1927:
«…αλλά το ξεύρω πως σ’ αρέσει να με πειράζεις. Και να μην στεναχωριέσαι για τα μάτια σου. Τι να κάνομε, έτσι ήτανε το τυχερό μας, Και ξεύρεις ότι εγώ έχω δύο μάτια και τα έχω και για τους δυο μας…»
Παρέθεσα τα αποσπάσματα αυτά για να καταδείξω την ευαισθησία και την αγάπη του Παπάζογλου για τη γυναίκα του και θα κλείσω με ένα άλλο γράμμα με παραλήπτη τον ίδιο και αποστολέα έναν φίλο του, στο οποίο περιγράφονται καταστάσεις που τις ζούμε κι εμείς σήμερα με τον κορωνοϊό:
« Κ— την 26-8-1928
Πολυαγαπητέ μου φίλε, Βάνκελε. Είμαστε κακά. Δά[γ]κειος πυρετός απ’ άκρου εις άκρου. Αυτήν την στιγμήν οπού σας γράφω η Κλεάνθη φωνάζει «στα όπλα» από τον πυρετό. Οι γέροι μου και οι δύο στο κρεβάτι.
Εγώ για την ώρα το περνώ στο π[ο]δάρι. Χάγια [Χάλια] αδιόρθωτα. Νέκρα. Όλα τα σπίτια έχουνε δυο-τρεις ασθενείς. Γιγούρτι [γιαούρτι], πάγ[ος], γάλα, δεν βρίσκεται. Οι ασθεν[είς] ψοφούνε της πείνας. Αυτά είναι τα χάγι[α] μας.
Εν τέλει έλαβα την επιστολή σου καθώς και τις 400 δραχμές επίσης και την επιστολή ν της Ανκέλας.
Λοιπόν, φίλε μου, ο Στρατής επήγαινε και ‘ρχότανε κάθε βράδυ και περίμενε την απάντηση σου σχετικώς με κείνα οπού σου είχα γράψει γ[ι]α κείνον. Λοιπόν, όταν έλαβα την απάντηση σου, ήρχε και του διάβασα τα γραφόμενά σου. Εσυγκινήθει πολύ και με περικάλεσε να του δώσω την επιστολήν να τη διαβάσει η Ανκέλα και αναλόγως να κανονιστεί με τα γραφόμενά σου. Και την έδωσα. Αλλά τα λεφτά ακόμη δεν τα πήρε διότι έβγαλε άλλο πιστοποιητικό με τ’ όνομα της. Λοιπόν, επήγε να τα πάρει αλλά οι υπάλληλοι της τραπέζης είναι όλοι δα[γ]κειοπαθείς και η τράπεζα ήτο κλειστή αρκετές μέρες. Τώρα είναι για [ν’] [α]νοίξει. Αύριο, λοιπόν, θα πάει η Ανκέλα να δούμε τι θα γίνει.
Έχω πολλά να σου γράψω, Βάνκελε, αλλά δεν [μ]πορώ. Με το ζόρι στέκομαι στα πόδια. Είμαι σαστισμένος, η Κλεάνθη είναι χάγια. Δώσε χαιρετισμού[ς] στο[ν] κύριον Πέτρο, κύριον Μιχάλη και ιδιαιτέρ[ω]ς στον φίλο μ[ου] Στέγιο [Στέλιο]. Σε φιλάει ο Στρατής.
Σε φιλώ γλυκά, ο φίλο[ς] σου, Παπαμιχαήλ
Ο πιτσιρίκος κάνει το κορό[ι]δο γ[ι]α το σχετικό»
Τις λέξεις “πιτσιρίκος” και “σχετικό” δεν τις σχολιάζω, απλώς σημειώνω ότι είναι συνθηματικές για ουσίες και δοσοληψίες της εποχής…! Σταματώ όμως στην απελπισία του φίλου του, ότι δεν βρίσκει γάλα και γιαούρτι. Δυστυχώς τότε, όπως και σήμερα με τη δική μας πανδημία, δεν υπήρχαν φάρμακα για την αντιμετώπιση του πυρετού και οι συμβουλές ήταν τα καθαρτικά, η κατάκλιση και η απόλυτη γαλακτοτροφία!
Απολαύστε εδώ μια ωραία εκπομπή της ΕΡΤ για τον Βαγγέλη Παπάζογλου https://www.youtube.com/watch?v=A5lNj_OxBII
και επισκεφθείτε την παρακάτω σύνδεση σχετική με τον δάγκειο πυρετό https://kataggeilte.blogspot.com/2018/08/1928_30.html