Πρώτη νιότη στην κατοχική Αθήνα
Το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2019 είχα την τύχη και τη χαρά να φιλοξενηθώ στο πρώτο μέρος του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ για την αντίσταση των νέων στην κατοχική Αθήνα του 1942 και 1943, που μεταδόθηκε από το Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ με τίτλο «Πρώτη νιότη στην κατοχική Αθήνα» από την σαββατιάτικη εκπομπή «Αφύλαχτη Διάβαση», που επιμελείται και παρουσιάζει ο δημοσιογράφος και ερευνητής Θωμάς Σίδερης.
Το θέμα του ντοκιμαντέρ είναι η συγκρότηση των αντιστασιακών οργανώσεων της Αθήνας, η συμμετοχή σε αυτές των νέων που ακόμη ελπίζουν και ονειρεύονται κάτω από τον ουρανό της Αθήνας στα χρόνια του μεγάλου λιμού, κάτω από την ασφυκτική πίεση των δυνάμεων κατοχής, τα σαμποτάζ και οι δολιοφθορές σε κτίρια, η ανατίναξη της ΕΣΠΟ, οι μαθητικές κινητοποιήσεις τον παγωμένο Δεκέμβριο του 1942, η αναμέτρηση με τους συνεργάτες των Γερμανών και τους μαυραγορίτες.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην οργάνωση ΠΕΑΝ, μια σημαντική οργάνωση η οποία συσπείρωσε αρκετούς νέους και νέες. Ζωτικός της χώρος ήταν η Αθήνα, επρόκειτο δηλαδή για μια οργάνωση της πόλης, που δεν ξεπέρασε ποτέ τα όριά της, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις έδρασε στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας και στον Πειραιά.
Από μέρους μου έγινε αναφορά στην Ιουλία Μπίμπα, μέλος της ΠΕΑΝ και δασκάλα σε κατηχητικό, η οποία αποφάσισε να συμμετάσχει στην αντίσταση, όταν άκουσε για δύο νεαρούς (τον Μανώλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα), που κατέβασαν τη γερμανική σημαία απ’ την Ακρόπολη. Δεν γνώριζε τα ονόματά τους, αλλά ήθελε να ακολουθήσει το παράδειγμά τους. Ο ρόλος της Ιουλίας Μπίμπα ήταν καθοριστικός στην ανατίναξη των γραφείων της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ, γιατί στο σπίτι της φυλάσσονταν τα εκρηκτικά, που η ίδια μετέφερε στο σημείο της επιχείρησης. Τα ηγετικά μέλη της ΠΕΑΝ συνελήφθησαν έπειτα από προδοσία και η γυναίκα αυτή είναι η μοναδική στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας που εκτελέστηκε “διά πελέκεως”, μετά την απόφαση του γερμανικού στρατοδικείου που την καταδίκασε τρις εις θάνατον!
Το όνομα της Ιουλίας Μπίμπα δεν το ήξερα. Ούτε των άλλων πατριωτών που συμμετείχαν στην ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ, οργάνωση που κι αυτήν αγνοούσα. Τα πληροφορήθηκα από τον εκλεκτό μου φίλο, τον σκηνοθέτη και ποιητή Λευτέρη Ξανθόπουλο, ο οποίος στη σειρά ντοκιμαντέρ για την Cosmote TV με τίτλο «Αυτοί που τόλμησαν» θα έκανε και ένα για την Ιουλία Μπίμπα και με κάλεσε αν μπορώ να βοηθήσω στην συλλογή στοιχείων. Το ντοκιμαντέρ αυτό προβλήθηκε την Πρωτομαγιά του 2017.
Στην ανάδειξη του θέματος της ανατίναξης της ΕΣΠΟ μέσω του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ του Θωμά Σίδερη, συμμετέχει ο ιστορικός Πάνος Σωτηρίου και ακούγονται οι πρωτογενείς μαρτυρίες των μελών της ΠΕΑΝ: Αντώνη Μυτιληναίου, Τάκη Μιχαηλίδη και Γιώργου Σταμόπουλου, ενώ πήρε μέρος και ο μοναδικός -ίσως- επιζών από τα μέλη της οργάνωσης, ο νεαρός τότε, Στάθης Τουρνάκης.
Το αφιέρωμα στην Πρώτη νιότη στην κατοχική Αθήνα θα συνεχιστεί το Σάββατο 5 Οκτωβρίου στις 12:00 το μεσημέρι.
Γιώργος Γούσιας